Tak wynika z uchwały Sądu Najwyższego (sygn. III CZP 97/09).
SN przyznał, że nie można liczyć na odszkodowanie, jeśli z powodu przedawnienia sąd oddalił już kiedyś żądanie ustalenia odpowiedzialności sprawcy na przyszłość.
Choroba po latach
Marta P. jako małe dziecko została zarażona w szpitalu wirusem HBV, czyli żółtaczki typu B. Skutki tego ujawniły się w 2006 r. Matka w jej imieniu wystąpiła przeciwko wojewodzie – Skarbowi Państwa o odszkodowanie i zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę i o rentę. Domagała się też ustalenia na przyszłość odpowiedzialności Skarbu Państwa za skutki zakażenia.
Sąd oddalił wszystkie te żądania z powodu przedawnienia.
Zakażenie wirusem żółtaczki, tak jak np. błąd w sztuce lekarskiej, jest czynem niedozwolonym. Stosownie do obowiązującego do 9 sierpnia 2007 r. art. 442 § 1 kodeksu cywilnego roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej takim czynem przedawniało się z upływem trzech lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże w każdym wypadku roszczenie przedawniało się z upływem lat dziesięciu od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę.
Od 10 sierpnia 2007 r. to się zmieniło. W myśl obowiązującego od tej daty art. 442 1 § 3 k.c. w razie wyrządzenia szkody na osobie przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem trzech lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie – a więc w praktyce, gdy ujawniła się szkoda.
W art. 442 1 § 4 k.c. zapisano, że przedawnienie roszczeń osoby małoletniej o naprawienie szkody nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwu od uzyskania pełnoletności. W świetle zatem każdego z tych nowych przepisów roszczenia Marty P. można by jeszcze dochodzić.
Kiedy przedawnienie
Niestety nowy art. 4421 § 3 i § 4 k.c. ma zastosowanie tylko do roszczeń, które w dniu wejścia w życie nowych zasad nie były jeszcze przedawnione. A roszczenia Marty P. się przedawniły.
Mimo to jej matka wystąpiła w 2008 r. do sądu przeciwko Skarbowi Państwa z żądaniem 50 tys. zł odszkodowania, 30 tys. zł zadośćuczynienia za doznaną krzywdę i renty w wysokości 600 zł miesięcznie. Miała to być rekompensata za ujawnione w 2008 r. skutki zarażenia dziewczynki wirusem HBV.
Sąd I instancji oddalił wszystkie żądania, skoro kwestia ustalenia na przyszłość odpowiedzialności Skarbu Państwa za skutki zakażenia była już badana i roszczenie to z powodu przedawnienia zostało prawomocnie oddalone. Sąd uznał, że jest – stosownie do art. 365 § 1 kodeksu postępowania cywilnego – związany tym rozstrzygnięciem. W myśl tego przepisu orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy i organy administracji publicznej. Sąd zatem obowiązany jest uznać, że rozstrzygnięcie kwestii prawnej dokonane w innej sprawie jest wiążące i że nie może już być przez niego badana.
Sąd II instancji, do którego sprawa trafiła wskutek apelacji Marty P., uznał, że w sprawie tej musi wypowiedzieć się SN. Wątpliwość prawna powstała w związku ze wskazaną zmianą przepisów o przedawnieniu roszczeń z czynów niedozwolonych i sprowadzała się do pytania, czy prawomocny wyrok oddalający z powodu przedawnienia powództwo o ustalenie odpowiedzialności wiąże na przyszłość sąd w rozumieniu art. 365 k.p.c. co do szkód ujawnionych po wejściu w życie nowego art. 4421 k.c.
SN we wskazanej uchwale odpowiedział twierdząco.
Różne terminy przedawnienia
Nowelizacja, która weszła w życie 10 sierpnia 2007 r., nie zmieniła zasadniczego terminu przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym. Nadal kończy się on z upływem trzech lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę. Dłuższy może być termin przedawnienia w razie wyrządzenia szkody na osobie, zwłaszcza małoletniej (art. 4421 § 3 i § 4 k.c.) oraz wyrządzonej zbrodnią i występkiem (20 lat, bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia – art. 4421 § 2 k.c.).
Rzeczpospolita
