W sytuacji, gdy pracownik ulegnie wypadkowi przy pracy, może, oprócz roszczeń z ubezpieczenia społecznego, dochodzić również roszczeń uzupełniających od pracodawcy. Roszczenia takie przysługują z mocy prawa również członkom rodziny poszkodowanego pracownika.
Zgodnie z kodeksem cywilnym, poszkodowany pracownik może żądać od pracodawcy ekwiwalentu pieniężnego w postaci:
– jednorazowego odszkodowania za uszczerbek majątkowy (art. 444 § 1 k.c.);
– zadośćuczynienia pieniężnego za uszczerbek niemajątkowy (art. 445 § 1 k.c.);
– renty (art. 444 § 2 k.c.).
Członkowie rodziny poszkodowanego pracownika mogą zwrócić się z roszczeniem do zobowiązanego zakładu pracy w sytuacji, gdy wypadek przy pracy zakończy się śmiercią poszkodowanego. Analogicznie do powyższego, mogą żądać:
– jednorazowego odszkodowania za uszczerbek majątkowy ( art. 446 § 3 k.c.);
– zadośćuczynienia pieniężnego za uszczerbek niemajątkowy (art. 446 § 4 k.c.).
Odszkodowanie z art. 444 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r., nr 16, poz. 93) – zwanej dalej: k.c., może być przyznane z tytułu poniesionych kosztów wynikłych z powstania uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, tj: koszty leczenia, regeneracji organizmu, specjalnej opieki i pielęgnacji, nabycia aparatury usprawniającej inwalidów, dojazdu osób bliskich odwiedzających chorego, przyuczania do nowego zawodu, utracony zarobek[1].
Krzywdę obejmującą cierpienia fizyczne oraz psychiczne występujące u poszkodowanego bezpośrednio po wypadku a także mogące wystąpić w przyszłości, zrekompensować ma zadośćuczynienie z art. 445 § 1 k.c. Przy ustalaniu rozmiaru krzywdy bierze się pod uwagę takie czynniki jak: stopień i czas trwania cierpień fizycznych oraz psychicznych (pobyt w szpitalu, bolesność zabiegów, dokonane operacje, leczenie sanatoryjne), ich rodzaj i intensywność, trwałość skutków doznanej szkody (kalectwo, oszpecenie, poczucie nieprzydatności), prognozy na przyszłość (polepszenie lub pogorszenie stanu zdrowia), wiek poszkodowanego, bezradność życiowa, niemożność wykonywania ulubionego zawodu, uprawiania sportów, pracy twórczej, posiadania dzieci, utratę kontaktów towarzyskich i możliwości atrakcyjnych wyjazdów[2].
Jeśli chodzi o regulacje przyznające prawo do świadczenia odszkodowawczego najbliższym członkom rodziny w razie śmierci poszkodowanego, przepis art. 446 § 3 k.c. ma na celu kompensację przykładowo takich następstw jak: pogorszenie warunków mieszkaniowych, utratę zabezpieczenia majątkowego na przyszłość, uczucie osamotnienia, trudności życiowe dziecka pozbawionego opieki matki, osłabienie energii życiowej. O zadośćuczynienie pieniężne na skutek cierpień fizycznych i psychicznych członkowie rodziny zmarłego mogą wystąpić na podstawie art. 446 § 4 k.c.
W sytuacji, gdy poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, na mocy art. 442 § 2 k.c. może on żądać od pracodawcy odpowiedniej renty.
Okoliczności kwalifikujące określone zdarzenie jako wypadek przy pracy definiuje art. 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r., nr 167, poz. 1322), zgodnie z którym:
Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie, wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą, podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych; podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia; w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie, traktuje się m.in. wypadki, którym pracownik uległ: w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż ww., chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań; podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony; przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe[3].
Mając na celu przedstawienie najnowszej linii orzeczniczej, postanowiłam ująć w postaci podpunktów najistotniejsze kwestie wybrane spośród treści uzasadnień. Kompilacja taka, mam nadzieję, nakreśli w sposób jasny kierunek, w jakim zmierza aktualnie Sąd Najwyższy, rozpatrując sprawy z zakresu roszczeń pracowniczych kierowanych względem pracodawców o nadwyżkę ponad świadczenie wynikające z ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę (art. 445 § 1 k.c.)
Art. 445 § 1 k.c. – w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznana krzywdę.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2010 r. (sygn. akt I PK 95/10, niepubl.) (powództwo przeciwko zakładowi pracy o zapłatę 49 tys. zł tytułem zadośćuczynienia za rozstrój zdrowia – 445 § 1 k.c.)
Stan faktyczny:
Powódka – pracownik socjalny, nie została poinformowana o zapobieganiu zarażeniu chorobami zakaźnymi oraz postępowaniu w razie zetknięcia się z czynnikami chorobotwórczymi. U powódki zdiagnozowano zarażenie prątkami gruźlicy, nie stanowiące choroby, ale grożące ryzykiem jej wystąpienia. Nie stwierdzono u powódki choroby zawodowej. Powódka domagała się zasądzenia na jej rzecz 49 tys. zł. Powódkę z pozwanym łączył stosunek pracy, a przepisy, na których naruszenie powołuje się powódka w pozwie, stanowią obowiązki pracodawcy w zakresie bhp.
Sąd stwierdził, że:
odpowiedzialność pracodawcy ma charakter kontraktowy (powszechnie przyjmuje się, że przepis (art. 445 § 1 k.c.) znajduje zastosowanie do szkody na osobie, której poszkodowany żąda naprawienia na podstawie reguł odpowiedzialności deliktowej. Tymczasem w prawie pracy w przeważającej liczbie przypadków mamy do czynienia z odpowiedzialnością o charakterze kontraktowym. Przeciwdziałanie mobbingowi stanowi obowiązek pracodawcy, wynikający z treści stosunku pracy, a uchybienie mu uzasadnia odpowiedzialność za mobbing, przy czym art. 943 § 4 k.p. przewiduje wprost zadośćuczynienie za wywołaną krzywdę. Pracodawca ma obowiązek przeciwdziałać dyskryminacji, w konsekwencji doprowadzenie do takiego stanu także uzasadnia odpowiedzialność z tytułu niewykonania obowiązków kontraktowych. Za niemniej istotny przykład należałoby uznać obowiązki zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy – w tym m.in. informację o ryzyku zawodowym i sposobach jego zapobiegania (art. 226 pkt 2 k.p.), w szczególności w celu przeciwdziałania chorobom zawodowym i parazawodowym (art. 227 k.p.) wszystkie te przypadki pozwalają na pociąganie pracodawcy do odpowiedzialności za naruszenie dóbr osobistych pracownika. Wypadałoby zatem dopuścić stosowanie w reżimie kontraktowej odpowiedzialności pracodawcy przynajmniej norm regulujących sposób naprawienia szkód na dobrach osobistych, można więc przyjąć – z wieloma zastrzeżeniami – że odpowiedzialność za stworzenie/akceptowanie warunków pracy, które doprowadziły powódkę do zarażenia prątkami gruźlicy i naraziły ją na cierpienia związane z zagrożeniem zdrowia oraz na niekorzystne przeżycia psychiczne odpowiedzialności nie z czynu niedozwolonego, lecz miałyby charakter kontraktowy. Byłaby to wykładnia, która respektowałaby nowe idee wyrażane przez naukę prawa cywilnego, zmierzające do kompensowania szkody niemajątkowej powstałej w wyniku niewykonania kontraktu;
istnieje potrzeba oceny w sytuacji, gdy strony łączyła umowa o pracę, zasadności przyjęcia jako podstawy roszczeń odszkodowawczych art. 445 § 1 k.c. bądź art. 448 k.c.
Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2011 r. (sygn. akt PK 145/10, niepubl.)
(powództwo przeciwko zakładowi pracy o zapłatę 50 tys. zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę na skutek wypadku przy pracy)
Stan faktyczny:
Powód (górnik dołowy) na skutek wypadku przy pracy doznał urazu głowy, odcinka kręgosłupa szyjnego, stłuczenia klatki piersiowej i okolicy lędźwiowej. Przyczyną wypadku była nieprawidłowa zabudowa stojaka w chodniku kopalni. Na skutek wypadku powód doznał 10% długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Biegły psychiatra stwierdził, że rozpoznane u powoda zaburzenia są ściśle związane z wypadkiem przy pracy i mają charakter długotrwały i pourazowy. Poszkodowany cierpi bowiem na stres pourazowy, bierze leki ,,neurologiczne i psychiatryczne”, nie może podnosić ciężkich przedmiotów, ma problemy ze schylaniem się, puchną mu nogi, ma problemy z szybkim chodzeniem. Ma kłopoty z pamięcią, skarży się, że jest niepoważnie traktowany przez otoczenie z uwagi na kłopoty z pamięcią i jąkaniem. Jest bardzo nerwowy i ,,czuje się mobbingowany” przez kopalnię. Obecnie nie może uprawiać sportu. Przed wypadkiem rodzina powoda miała ustabilizowaną sytuację finansową. W związku z niższymi dochodami powoda uzyskiwanymi przez niego po wypadku i zwiększonymi nakładami spowodowanymi narodzinami dziecka, rodzina powoda zaczęła popadać w długi.
Sąd zważył, że:
jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy wypłacone przez pracodawcę nie podlega odliczeniu od zadośćuczynienia pieniężnego przysługującemu poszkodowanemu na podstawie art. 445 § 1 k.c., jednakże to odszkodowanie powinno być wzięte pod uwagę przy określaniu jego wysokości. Otrzymanie przez poszkodowanego tego typu świadczeń oznacza więc, że nie należy mechanicznie (matematycznie) zmniejszyć zadośćuczynienia o ich kwotę, ale należy to uwzględnić przy ustaleniu ,,odpowiedniej sumy”[4];
przy ocenie wysokości zadośćuczynienia w przypadku uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia należy uwzględniać czynniki obiektywne w postaci czasu trwania oraz stopnia intensywności cierpień fizycznych i psychicznych, nieodwracalności skutków urazu (kalectwo, oszpecenie), rodzaju wykonywanej pracy, szans na przyszłość, wieku poszkodowanego, a także czynniki subiektywne, jak poczucie nieprzydatności społecznej, bezradność życiową itp.[5];
jedynym, zasadniczym kryterium oceny wysokości zadośćuczynienia jest rozmiar krzywdy poszkodowanego;
uwzględnienie stopy życiowej społeczeństwa nie może, przy określeniu wysokości zadośćuczynienia, podważać jego kompensacyjnej funkcji, bo wysokość szkody stopy życiowej społeczeństwa jedynie w sposób uzupełniający (w aspekcie urzeczywistniania zasady sprawiedliwości społecznej – art. 2 Konstytucji RP) może rzutować na wysokość zadośćuczynienia należnego poszkodowanemu za doznaną krzywdę. Kwestią zasadniczą jest rozmiar szkody niemajątkowej. Powołanie przez Sąd na zasadę umiarkowanej wysokości zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę nie może bowiem podważać kompensacyjnej funkcji zadośćuczynienia[6].
Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.
Stosowne odszkodowanie (art. 446 § 3 k.c.) i renta wyrównawcza (444 § 2 k.c.)
Art. 446 § 3 k.c. – Sąd może ponadto przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.
Art. 444 § 2 k.c. – jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki na powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2010 r. (sygn. akt I PK 88/10, niepubl.)
(powództwo przeciwko zakładowi pracy o odszkodowanie w kwocie 100 tys. zł i rentę wyrównawczą w kwocie 400 zł miesięcznie)
Stan faktyczny:
Powódka – żona zatrudnionego kierowcy w pozwanej spółce, który zginął w wyniku wypadku podczas wykonywania obowiązków pracowniczych. Postępowanie karne w przedmiotowej sprawie wykazało, że zmarłemu nie zapewniono bezpiecznych warunków pracy, narażając go nieumyślnie na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia. Powódka choruje na nowotwór i schorzenia układu krążenia. Utrzymuje się z emerytury w wysokości 921,56 zł miesięcznie;
Sąd stwierdził, że:
podstawę żądania stosownego odszkodowania (446 § 3 k.c.) stanowią negatywne emocje (ból, poczucie osamotnienia, krzywdy i zawiedzionych nadziei po śmierci osoby bliskiej) wywołujące osłabienie aktywności życiowej i motywacji do przezwyciężania trudności dnia codziennego, gdyż pogorszyły one dotychczasową sytuację życiową osoby z najbliższego kręgu rodziny;
jeśli występuje różnica między hipotetycznymi dochodami, którymi dysponowałaby pozostała przy życiu małżonka, a tymi, które ona osiąga, to różnica ta powinna być zniwelowana poprzez rentę wyrównawczą;
szkoda, którą kompensuje renta wyrównawcza wobec wdowy nie musi polegać na utracie wszelkich środków utrzymania wskutek śmierci małżonka. Podjęcie przez nią pracy zarobkowej, jak i osiągnięcie samodzielności gospodarczej przez dzieci nie są zdarzeniami powodującymi utratę prawa do renty;
okoliczności powyższe należy uwzględniać przy ustalaniu wysokości szkody, którą kompensuje renta;
renta związana jest ze sferą osobistych interesów człowieka, będących pochodną więzi rodzinnych lub innych silnych więzi emocjonalnych (powódka na podstawie art. 27 k.r.o. znajduje się w kręgu osób uprawnionych do renty na podstawie art. 442 § 2 k.c.);
na ocenę zasadności roszczenia o rentę nie ma wpływu zawarcie związku małżeńskiego ,,w wieku emerytalnym” – dla tej oceny nie są istotne okoliczności zawarcia związku małżeńskiego, lecz ustalenie, czy śmierć męża spowodowała zmiany w sytuacji życiowej powódki w aspekcie zasady równej stopy życiowej, a więc stosownie do potrzeb poszkodowanego powódki oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego.
Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
Renta wyrównawcza – art. 444 § 2 k.c.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2011 r. (sygn. akt I PK 150/10, niepubl.)
(powództwo przeciwko zakładowi pracy o podwyższenie renty wyrównawczej z kwoty 951,94 zł miesięcznie do kwoty 2 000 zł miesięcznie)
Stan faktyczny:
W grudniu 2002 r. powód uległ wypadkowi przy pracy, na skutek którego stal się częściowo niezdolny do pracy. Stwierdzono u niego 40% uszczerbek na zdrowiu. Od 2006 r. powód pobiera rentę wyrównawczą w wysokości 951, 94 zł miesięcznie, a także rentę inwalidzką z tytułu częściowej niezdolności do pracy w wysokości 539,48 zł netto. W toku postępowania powód otrzymał w ramach propozycji ugodowych ofertę pracy na trzech stanowiskach, w tym na stanowisku sprzątacza. Powód propozycje odrzucił ze względu na jego wyższe ambicje i kwalifikacje.
Sąd stwierdził, że:
przy ustaleniu renty chodzi o zrekompensowanie szkody przyszłej;
utrudnione jest określenie rozmiarów szkody w sytuacji częściowej niezdolności do pracy;
szkoda powinna być oceniana konkretnie przez określenie gospodarczych następstw nieszczęśliwego wypadku (nie zaś abstrakcyjnie – poprzez procent niezdolności do pracy);
podstawa obliczenia szkody to ustalenie faktycznych możliwości poszkodowanego;
należy ustalić zarobki, jakie poszkodowany osiągnąłby przypuszczalnie, gdyby mu szkody nie wyrządzono, zestawiając je z zarobkami jakie poszkodowany może osiągnąć;
poszkodowany nie może uchylać się od oferowanego mu zatrudnienia, powinien dostosować się do zmienionych warunków, podjąć także pracę niżej kwalifikowaną i poszukiwać pracy wykorzystując dostępne instrumenty rynku pracy, wspierające zatrudnienie;
brak aktywnego poszukiwania pracy może być ocenione jako przyczynienie się do powstania szkody i prowadzić do obniżenia renty;
wysokość renty powinna być dostosowana do konkretnych okoliczności; wykluczony jest automatyzm, standaryzacja;
podstawą ustalenia renty ad casum powinna być ocena, nie tylko faktu wystąpienia z propozycją zatrudnienia, ale także ocena czy poszkodowany mógł ze względów zdrowotnych przyjąć tę konkretną propozycję, w jakim zakresie i jak byłaby ona opłacalna.
Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2011 r. (sygn. akt I PK 165/10, niepubl.)
(powództwo przeciwko pracodawcy o podwyższenie renty uzupełniającej do kwoty 2 043,13 zł)
Stan faktyczny:
Powód zatrudniony na stanowisku robotnika niewykwalifikowanego pod ziemią, w momencie wypadku przy pracy wykonywał czynności górnika. Na skutek wypadku przy pracy doznał stłuczenia okolic podudzia i kolana. Powód, za porozumieniem stron, przeszedł na rentę
z tytułu częściowej niezdolności do pracy.
Sąd zważył, że:
w myśl art. 444 § 2 k.c. jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo, jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty;
art. 442 § 2 k.c. nie rozszerza ani nie ogranicza ogólnych zasad naprawienia szkody wynikających z art. 361 § 2 k.c., wobec czego, jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo, jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty;
podstawą obliczenia szkody powinno być ustalenie faktycznych możliwości pracy poszkodowanego;
przy ocenie tej zdolności należy ustalić zarobki, jakie poszkodowany osiągnąłby przypuszczalnie, gdyby nie uległ wypadkowi;
jeżeli możliwości podjęcia pracy są minimalne, to sama teoretyczna tylko fizyczna zdolność do pracy w znacząco ograniczonym zakresie powinna być przeszkodą zasądzenia pełnej renty w wysokości utraconych zarobków, rozpoznając sprawę o podwyższenie renty wyrównawczej, o której mowa w art. 444 § 2 k.c. przyznanej z uwagi na ograniczenie zdolności do pracy, trzeba wykazać, biorąc pod uwagę hipotezę art. 907 § 2 k.c., na czym konkretnie polegają zmiany stosunków (zmiana możliwości zarobkowych poszkodowanego i zmiana wynagrodzenia na stanowisku, które piastował przed wypadkiem) i w jaki sposób konkretnie owe modyfikacje wpływają na wysokość świadczenia.
Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2011 r. (sygn. akt I PK 227/10, niepubl.)
(powództwo przeciwko pracodawcy m.in. o kwotę 9 615,20 tys. zł tytułem niewypłaconej, zaległej z tytułu wyrównania zarobków renty wyrównawczej z tytułu niezdolności do pracy)
Stan faktyczny:
Powód w 1994 r. przeszedł na rentę z tytułu trwałej niezdolności do pracy ze względu na chorobę zawodową. Na mocy ugody pozasądowej pozwana Spółka wypłacała powodowi rentę wyrównawczą ,,z uznania”. Powód otrzymywał również 100% renty inwalidzkiej i 50% emerytury ( świadczenia zbiegowe ) z ZUS. Pozwana w 2008 r. poinformowała powoda o nadpłacie renty wyrównawczej kwocie 11 821,20 zł, której zwrotu się domaga. Pozwana wstrzymała również wypłatę bieżącej renty. Spór dotyczył możliwości zmiany wysokości lub czasu trwania renty w procesie wytoczonym przez uprawnionego o zapłatę renty oraz możliwości wyłączenia zobowiązania umownego w tym procesie i to ex tunc na niekorzyść pokrzywdzonego.
Sąd zważył, że:
w myśl art. 907 § 2 k.c. jeżeli obowiązek płacenia renty wynika z ustawy, każda ze stron może w razie zmiany stosunków żądać zmiany wysokości lub czasu trwania renty, chociażby wysokość renty i czas jej trwania były ustalone w orzeczeniu sądowym lub w umowie;
niekorzystna zmiana dla uprawnionego renty uzupełniającej nie może być orzekana wstecz;
przy podejmowaniu decyzji o zaprzestaniu wypłaty renty uzupełniającej, sad powinien również mieć na względzie interes drugiej strony;
zmiana renty wyrównawczej ex tunc na niekorzyść pracownika, nawet w odrębnym procesie, nie jest zasadniczo możliwa z uwagi na zasadę (materialnoprawną i procesową) ochrony uprawnień pracowniczych.
Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.
[1] Z. Radwański, Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 1998, s. 203.
[2] J. Winiarz, Komentarz do kodeksu cywilnego, t. 1, Warszawa 1989, s. 447.
[3] Zgodnie z ww. ustawą, za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas: uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą stypendium sportowe; wykonywania odpłatnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania; pełnienia mandatu posła lub senatora, pobierającego uposażenie; odbywania szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy przez osobę pobierającą stypendium w okresie odbywania tego szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy na podstawie skierowania wydanego przez powiatowy urząd pracy lub przez inny podmiot kierujący, pobierania stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych; wykonywania przez członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych oraz przez inną osobę traktowaną na równi z członkiem spółdzielni w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, pracy na rzecz tych spółdzielni; wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia; wykonywania pracy na podstawie umowy uaktywniającej, o której mowa w ustawie z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. nr 45, poz. 235); współpracy przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia; wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych; wykonywania zwykłych czynności związanych ze współpracą przy prowadzeniu działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych; wykonywania przez osobę duchowną czynności religijnych lub czynności związanych z powierzonymi funkcjami duszpasterskimi lub zakonnymi; odbywania służby zastępczej; nauki w Krajowej Szkole Administracji Publicznej przez słuchaczy pobierających stypendium; wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowa taka została zawarta z pracodawcą, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje ona pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy; pełnienia przez funkcjonariusza celnego obowiązków służbowych.
Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.
Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.
[4] Por. wyrok SN z dnia 21 października 2003 r. (sygn. akt I CK 410/02, LEX nr 82269).
[5] Por. uchwała SN z dnia 8 grudnia 1973 r. (sygn. akt III CZP 37/73, OSNCP 1974, nr 9, poz. 145); wyrok SN z dnia 30 stycznia 2004 r. (sygn. akt I CK 131/03, OSNC 2005, nr 2, poz. 40).
[6] Por. wyroki SN z dnia 29 października 1997 r. (sygn. akt II CKN 416/97, niepubl.); z dnia 19 maja 1998 r. (sygn. akt II CKN 764/97, LexPolonica nr 353736); z dnia 18 listopada 1998 r. (sygn. akt II CKN 353/98, LexPolonica nr 353892); z dnia 29 października 1999 r. (sygn. akt I CKN 173/98, niepubl.); z dnia 12 października 2000 r. (sygn. akt IV CKN 128/00, LexPolonica nr 380654); z dnia 11 stycznia 2001 r. (sygn. akt IV CKN 214/00, niepubl.); z dnia 12 września 2002 r. (sygn. akt IV CKN 1266/00, LexPolonica nr 1631955); z dnia 11 października 2002 r. (sygn. akt I CKN 1065/00, niepubl.); z dnia 10 lutego 2004 r. (sygn. akt IV CK 355/02, LexPolonica nr 1936079); z dnia 27 lutego 2004 r. (sygn. akt V CK 282/03, LexPolonica nr 1631468); z dnia 28 czerwca 2005 r. (sygn. akt I CK 7/05, LexPolonica nr 1526282); z dnia 10 marca 2006 r. (sygn. akt IV CSK 80/05, OSNC 2006/10/175) i z dnia 20 kwietnia 2006 r. (sygn. akt IV CSK 99/05, LexPolonica nr 1936114).
Urszula Borowiecka – Monitor Ubezpieczeniowy nr 48 – marzec 2012