Pobicie pracownika podczas wykonywania przez niego zwykłych czynności pracowniczych wystarczy do przyjęcia związku zdarzenia z pracą.
Wyrok SN z 8.11.2012 r., II PK 80/12
Przewodniczący Sędzia SN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Sędziowie SN: Zbigniew Hajn, Małgorzata Wrębiakowska-Marzec.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 8.11.2012 r. sprawy z powództwa Marcina B. przeciwko Specjalistycznemu Przedsiębiorstwu Budowy Kopalń S. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. o sprostowanie protokołu powypadkowego na skutek skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku SO w L. z 20.10.2011 r. […],
oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Wyrokiem z 20.10.2011 r. SO w L. zmienił, na skutek apelacji powoda Marcina B., wyrok SR w L. z 25.7.2011 r. w sprawie przeciwko Specjalistycznemu Przedsiębiorstwu Budowy Kopalń S. spółka z o.o. w K. o sprostowanie protokołu powypadkowego, w ten sposób, że sprostował protokół Nr 1/2011 ustalenia przyczyn i okoliczności wypadku przy pracy sporządzony u pozwanego 5.1.2011 r., ustalając, że zdarzenie z 9.12.2010 r. było wypadkiem przy pracy, uchylając również zawarte w wyroku rozstrzygnięcie o kosztach, oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda koszty postępowania za obie instancje.
W stanie faktycznym sprawy powód był zatrudniony u strony pozwanej od 30.11.2009 r., ostatnio na podstawie umowy o pracę zawartej na czas określony – od 27.3.2010 r. do 30.11.2011 r. na stanowisku ślusarza – mechanika pod ziemią.
Powód 9.12.2010 r. pracował na zmianie trzeciej, pracę rozpoczynał o godzinie 18:00. Podczas przebierania się w łaźni górniczej, około godziny 17:40 powód podszedł do Stanisława Ś., aby porozmawiać o nieporozumieniach pomiędzy nimi. Od pewnego czasu pomiędzy powodem a Stanisławem Ś. istniał konflikt w związku z brakiem właściwej współpracy przy wykonywaniu wspólnie zadań. Doszło między nimi do ostrej wymiany zdań, w trakcie której Stanisław Ś. uderzył powoda głową w twarz. W wyniku tego uderzenia powód doznał urazu nosa – złamania kości nosowej z przemieszczeniem, złamania korony fragmentów zębów siecznych po stronie lewej i prawej oraz złamania fragmentu korony zęba siecznego przyśrodkowego. Jak ustalono, powód miał też zatargi z innymi pracownikami.
Wyrokiem z 25.7.2011 r. SR w L. oddalił powództwo, wskazując w uzasadnieniu, że zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.jedn.: Dz.U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 ze zm., dalej jako: WypadkiU), za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą, podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych. W ocenie sądu I instancji, w rozpoznawanej sprawie nie zaistniała przesłanka związku z pracą ani związku z wykonywaniem zwykłych czynności pracowniczych, gdyż warunkiem ewentualnego uznania pobicia pracownika za wypadek przy pracy jest jego nastąpienie podczas wykonywania czynności pracowniczych, na co wskazał SN w uzasadnieniu wyroku z 11.8.1978 r., III PRN 25/78 (OSNC Nr 3/1979, poz. 57), wskazując, iż „istotnym elementem dla stwierdzenia związku przyczynowego z pracą jest ustalenie, że zdarzenie powodujące uszczerbek w zdrowiu pracownika nastąpiło w czasie przeznaczonym na pracę i w miejscu wyznaczonym do jej wykonywania”. Zdaniem sądu I instancji w rozpoznawanej sprawie taki związek przyczynowy nie zachodził, gdyż do zdarzenia doszło przed rozpoczęciem pracy przez powoda, w czasie kiedy nie wykonywał on jeszcze żadnych obowiązków pracowniczych. Ponadto przyczyną pobicia pozostawał konflikt pomiędzy powodem a Stanisławem Ś. Istnienie tego konfliktu potwierdził w toku sprawy sam powód. Tłem zdarzenia było zatem również zachowanie powoda pozostające bez żadnego związku z pracą.
Na skutek apelacji powoda, wyrokiem z 20.10.2011 r., SO w L. zmienił wyrok sądu I instancji w ten sposób, że sprostował protokół ustalenia przyczyn i okoliczności wypadku przy pracy sporządzony u pozwanego poprzez ustalenie, że zdarzenie z 9.12.2010 r. było wypadkiem przy pracy. Sąd wskazał, że stosownie do art. 3 ust. 1 pkt 1–3 WypadkiU zakres pojęcia związku z pracą użytego w definicji wypadku przy pracy obejmuje nie tylko wypadki, które mają miejsce podczas świadczenia pracy, lecz także zdarzenia, które nastąpiły zarówno w związku z wykonywaniem zwykłych czynności pracowniczych lub poleceń przełożonych, jak i w związku z wykonywaniem czynności na rzecz pracodawcy, choćby bez polecenia. Sąd, z powołaniem się na wyrok SN z 17.6.2006 r., I UK 28/06 (niepubl.), uznał, że nagłe zdarzenie powodujące uraz lub śmierć pracownika może nastąpić w dowolnym czasie i miejscu, pod warunkiem że pozostaje w związku z wykonywaniem czynności pracowniczych przez osobę, która wypadkowi uległa, a do ustalenia związku zdarzenia z pracą wystarcza stwierdzenie, iż pozostawało ono z pracą w związku czasowym, miejscowym lub funkcjonalnym. W ocenie sądu tak rozumiane przesłanki uznania zdarzenia za wypadek przy pracy zostały w rozpoznawanej sprawie spełnione, gdyż powód w momencie zdarzenia przebywał na terenie zakładu pracy, przygotowując się do jej podjęcia, a jego obecność w tym miejscu nie była przypadkowa. Między powodem a sprawcą pobicia istniał konflikt, jednakże konflikt ten, wbrew stanowisku sądu I instancji, pozostawał w związku z pracą. W takiej sytuacji nie można było uznać za mającą istotne znaczenie okoliczności, że do zdarzenia doszło jeszcze przed rozpoczęciem pracy przez powoda. Skoro pozostawało ono w sposób niewątpliwy z związku czasowym, miejscowym i funkcjonalnym z pracą, tj. do zdarzenia doszło bezpośrednio przed jej podjęciem, na terenie zakładu pracy i w związku z konfliktem mającym swe źródła w sposobach wykonywania obowiązków pracowniczych, zdarzenie to miało, wobec spełnienia również pozostałych przesłanek z art. 3 ust. 1 pkt 1 WypadkiU, charakter wypadku przy pracy.
W skardze kasacyjnej od tego wyroku, zaskarżając go w całości, pełnomocnik pozwanej spółki zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego przez błędną wykładnię oraz niewłaściwe zastosowanie – art. 3 ust. 1 WypadkiU, polegające „na nieprawidłowym przyjęciu, że każde zdarzenie – uderzenie przez innego pracownika jest przyczyną zewnętrzną, bez względu na zachowanie pracownika poszkodowanego”, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie co do istoty sprawy przez oddalenie powództwa i obciążenie powoda kosztami postępowania sądowego za wszystkie instancje według norm przypisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku sądu II instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, wraz z orzeczeniem o kosztach postępowania, w tym kosztach zastępstwa procesowego.
