Sprawa rozpoznawana przez Sąd Najwyższy dotyczyła odpowiedzialności odszkodowawczej za wypadek, jaki miał miejsce na terenie realizowanej inwestycji w postaci budowy budynku mieszkalnego. Wypadek ten został spowodowany nieumyślnie przez jednego ze współpracowników. Na skutek wypadku, powód doznał ciężkich obrażeń ciała. Jest przy tym niezdolny do jakiejkolwiek pracy zarobkowej, wymaga dalszej rehabilitacji i leczenia farmakologicznego ukierunkowanego na uśmierzanie bólu.
Do wypadku doszło wskutek korzystania z niezabezpieczonej drogi wyjścia z budynku. Trasa ta była zwyczajowo przyjęta przez pracowników i tolerowana przez nadzór.
W postępowaniu ustalono w szczególności, że kierownik budowy i kierownik robót tolerując odstępstwa od przepisów i zasad bhp, dopuścili się zaniedbań w zakresie sprawowania nadzoru nad pracami budowlanymi, w tym szczególnie niebezpiecznymi, do których zalicza się prace na wysokości. Tolerowali zwłaszcza poruszanie się po placu budowy niezabezpieczonymi odpowiednio szlakami komunikacyjnymi, składowanie na stropie materiałów budowlanych utrudniających pracę oraz brak zabezpieczenia wyjść z budynku przed spadającymi elementami.
Kwestia, którą przyszło rozstrzygać Sądowi Najwyższemu dotyczyła tego, czy kierownik robót i kierownik budowy mogli odpowiadać za wyrządzoną szkodę (a konsekwencji – czy pozwany mógł być ich ubezpieczyciel). Obaj posiadali bowiem, wymagane prawem, obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej.
W wyroku przyjęto, że art. 120 § 1 k.p. wyłącza osobistą odpowiedzialność pracownika – sprawcy szkody wobec osoby trzeciej na podstawie przepisów kodeksu cywilnego o odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu czynów niedozwolonych, jeżeli tylko delikt miał charakter nieumyślny, a pracodawca jest wypłacalny i może pokryć szkodę. Przepis ten dotyczy także pracowników (wysokokwalifikowanych), na których odrębne przepisy nakładają obowiązek posiadania ubezpieczenia OC. W takich wypadkach dochodzenie odszkodowania od pracownika albo jego ubezpieczyciela możliwe jest jedynie na zasadzie subsydiarnej – jeżeli poszkodowany nie może uzyskać należnego mu naprawienia szkody od pracodawcy.
Art. 120 § 1 k.p. odnosi się przy tym do wszystkich pracowników, zarówno na stanowiskach kierowniczych, jak i wykonujących pracę podporządkowaną, a także niezależnie od rodzaju pracodawcy i podstawy nawiązania stosunku pracy (art. 2 k.p.).
Sąd Najwyższy przypomniał także, że wyłączenie odpowiedzialności pracownika nie znajdzie zastosowania wówczas, gdy szkoda została wyrządzona umyślnie przez pracownika albo przy okazji (sposobności) wykonywania obowiązków pracowniczych.
Przedstawione zasady odpowiedzialności nie znajdą zastosowania jedynie wtedy, gdy regulacje szczególne wyłączają zastosowanie przepisów Kodeksu pracy (art. 5 k.p.k.).
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2016 r., III CSK 115/15:
Art. 120 § 1 k.p. ustanawia subsydiarną odpowiedzialność pracownika wobec poszkodowanego za szkodę wyrządzoną przez pracownika nieumyślnie czynem niedozwolonym przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych, jeżeli pracodawca, ponoszący odpowiedzialność w pierwszej kolejności, nie jest w stanie wypłacić należnego odszkodowania.
Przepis ten obejmuje, bez wyjątku, wszystkich pracowników, zarówno na stanowiskach kierowniczych, jak i wykonujących pracę podporządkowaną, a także niezależnie od rodzaju pracodawcy i podstawy nawiązania stosunku pracy (art. 2 k.p.). Dotyczy to także zatrudnionych w zakładzie pracy wysokokwalifikowanych fachowców, co do których istnieją zaostrzone wymagania z uwagi na przynależność do określonych grup zawodowych.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2016 r., III CSK 115/15.
